Vanaf 1 januari 2023* is er een nieuwe APK roettest in Nederland voor alle dieselmotoren met een fabrieksmatig gemonteerd roetfilter, ook wel de “deeltjesteller test” genoemd. De focus voor deze test ligt op dieselmotoren waar een roetfilter is verwijderd of niet goed functioneert. Een dieselauto met teveel uitstoot wordt direct afgekeurd. In veel gevallen betekent dit dat het roetfilter vervangen dient te worden, met vaak een enorme kostenpost tot gevolg. Echter, er zijn ook nog mogelijke oorzaken die los staan van het roetfilter, daarover later meer.
* In België is deze test al vanaf 1 juli 2022 ingevoerd. Iets wat aanvankelijk in Nederland ook de planning was, maar vanwege leveringsproblemen van de testapparatuur is dit uitgesteld tot 1 januari 2023.
Deze blog bevat behoorlijk wat informatie. Om het je makkelijker te maken kun je via onderstaande links navigeren naar de betreffende vragen en antwoorden die aan bod komen:
Wat is een deeltjesteller en hoe werkt het?
Tijdens een APK-keuring wordt een auto gekeurd op een aantal punten, waaronder vanaf 1 januari 2023 de fijnstofdeeltjes die een dieselauto uitstoot. Een deeltjesteller meet het aantal deeltjes per cm3 bij een stationair toerental. De test duurt ongeveer 90 seconden en het is van belang dat de motor goed op temperatuur is. Middels een soort slang wordt het apparaat aan de uitlaat van de auto bevestigd. Waarna de APK-test kan worden uitgevoerd. De deeltjesteller kan de nanodeeltjes waarnemen en op deze manier vaststellen of een roetfilter goed functioneert.
Er zijn verschillende apparaten te verkrijgen op de markt, waarbij twee meettechnieken worden onderscheden: Condensatie van roetdeeltjes (CPC) en ionisatie van roetdeeltjes (DC). We lichten ze kort toe.
CPC-techniek
Bij de CPC-techniek worden roetdeeltjes gemeten door een laser. Waar de deeltjes normaal gesproken te klein zijn om te meten worden ze nu vergroot met een specifiek alcoholtype. Hierdoor wordt elk deeltje apart gemeten door de laser, met een nauwkeurig resultaat tot gevolg. De afwijking betreft maximaal 10%.
Voor garagebedrijven wordt deze techniek vaak aangeraden, omdat het een duurzamere manier van meten betreft. De vervuiling blijft namelijk niet achter in de meetkamer door het gebruik van het alcohol. Apparatuur met deze techniek is doorgaans wel duurder dan de apparatuur wat gebruik maakt van de DC-techniek.
DC-techniek
Bij de DC-techniek wordt er gebruik gemaakt van ionisatie. De deeltjes worden elektronisch geladen, deze lading wordt vervolgens gemeten. Op basis hiervan kan een berekening worden gemaakt hoeveel deeltjes er doorkomen. Deze meetmethode heeft een maximale afwijking van 25%. Naast dat het minder nauwkeurig is, is het dus ook gevoeliger voor vervuiling met een kortere levensduur tot gevolg. Voordeel is wel dat deze apparaten doorgaans een stuk goedkoper zijn.
Waarom wordt er een deeltjestest uitgevoerd?
Roetdeeltjes, ook wel fijnstof genoemd is schadelijk voor mens en milieu. Om de klimaatdoelen te halen en stik- en fijnstof terug te dringen is besloten beter te handhaven op de uitstoot van auto’s. Voldoen ze aan de milieueisen?
De emissieregelgeving moet ertoe leiden dat de uitstoot van deeltjes wordt verminderd. Uit recente onderzoeken is gebleken dat de huidige meetinstrumenten niet gevoelig genoeg zijn om deeltjes waar te nemen en dus onvoldoende controleren of een voertuig een defect- of geen roetfilter heeft. Hierdoor heeft men besloten om tijdens een APK-keuring ook een deeltjestest uit te gaan voeren met daarvoor geschikte apparatuur.
Op het moment van schrijven is België het enige land waar een deeltjestest wordt uitgevoerd. Vanaf 1 januari 2023 gaan meerdere EU-landen overstag en is een deeltjestest verplicht in onder andere Duitsland, Zwitserland en dus ook Nederland. De verwachting is dat nog meer EU-landen op termijn gaan volgen. Om het wat overzichtelijker te maken hebben we een overzicht gemaakt per land.
| Land | Ingangsdatum | Motortypes | Limietwaarde (in deeltjes per cm3) |
| België | 01-07-2022 | Euro 5b / 6 | 1.000.000 |
| Nederland | 01-01-2023 | Euro 3 / 4 / 5 / 6 / VI | 1.000.000 |
| Duitsland | 01-01-2023 | Euro 6 / VI | 250.000 |
| Zwitserland | 01-01-2023 | Euro 5b / 6 VI | 250.000 |
Zoals je kunt zien zijn ze in de landen Duitsland en Zwitserland nog strenger en wordt een auto dus eerder afgekeurd! We hebben het nu gehad over wat een deeltjesteller is en waarom deze test is ingevoerd. Nu gaan we verder in op de werking van een deeltjesteller, wat je kan doen als je meer dan de limietwaarde hebt en wat je preventief kunt doen om problemen in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen.
Mogelijke oorzaken van afkeur (en hoe te herkennen)
Tijdens een APK-keuring wordt een auto gekeurd op een aantal punten, waaronder vanaf 1 januari 2023 de deeltjes die een dieselauto uitstoot. Een deeltjesteller meet het aantal deeltjes per cm3 bij een stationair toerental. De test duurt ongeveer 90 seconden en het is van belang dat de motor goed op temperatuur is. Middels een soort slang wordt het apparaat aan de uitlaat van de auto bevestigd. Waarna de APK-test kan worden uitgevoerd.
Om te beginnen is het van belang om te weten dat er meerdere oorzaken kunnen zijn waardoor de limiet overschreden wordt. Dit zijn de volgende:
- Roetfilter is beschadigd (bevat scheurtjes)
- Regeneratie roetfilter
- EGR Klep blijft openstaan
- Overmatige roetvorming (vervuilde injectoren, etc.)
Helaas is het vaak moeilijk te achterhalen wat nou de oorzaak is van het te hoge aantal deeltjes. Wel kan je bepaalde tips gebruiken om je kansen op de keuring te verhogen. Deze tips komen bij onderstaande oorzaken aan bod.
Roetfilter is beschadigd
Op het moment dat een roetfilter beschadigd is zal het niet meer optimaal kunnen filteren. Helaas is er hierbij geen andere oplossing dan een nieuw roetfilter te laten plaatsen. Eventueel kan je kiezen voor een gebruikt roetfilter waarvan de werking nog wel optimaal is, maar dit brengt vaak wel wat risico’s met zich mee.
Tip! Als er veel roet waarneembaar is in de uitlaat en je kan dit met je vinger afnemen, dan is dit vaak een teken dat het roetfilter enige slijtage vertoond en dus beschadigd is. Dit biedt geen garantie, maar kan wel een indicatie geven.
Regeneratie roetfilter
Op het moment dat een roetfilter relatief vol zit zal het gaan regenereren. Regenereren vlak voor een deeltjestest heeft een negatieve invloed op de uitslag. We adviseren dan ook om niet naar de keuring te gaan vlak na het regeneratieproces. Wacht een paar honderd kilometer voordat je je auto laat keuren.
Tip! Het regeneratieproces kan je vernemen doordat het toerental tijdelijk omhoog gaat, de motor soms wat gaat schokken of doordat je verandering hoort in het motorgeluid.
EGR-klep blijft openstaan
Op het moment dat een EGR-klep open blijft staan, bijvoorbeeld doordat het sterk vervuild is geraakt, heeft dit een negatieve invloed op de uitslag van de deeljestest. Uitlaatgassen worden dan namelijk deels via de EGR en de inlaat naar de verbrandingskamer gestuurd. Dit zorgt ervoor dat er minder schone lucht (en zuurstof) aanwezig is, met meer roetvorming tot gevolg.
Belangrijk punt, met name bij nieuwere motoren staat de EGR-klep standaard open, zodat de warme uitlaatgassen de motor helpen om sneller op temperatuur te komen. Door de auto +- 20 minuten stationair te laten draaien zal de EGR-klep bij deze nieuwe motoren normaliter sluiten, omdat de motor inmiddels op temperatuur is gekomen. Indien er sprake is van een vastgekoekte EGR-klep kunt er beter voor kiezen om de EGR-klep te reinigen.
Tip! Een altijd openstaande EGR-klep kan je herkennen aan; een brandend storingslampje, vermogensverlies, verhoogd brandstofverbruik, zwarte uitlaatrook, onregelmatig stationair lopen en het slecht aanslaan van de motor.
Overmatige roetvorming
Naast bovenstaande problemen heeft eigenlijk elk probleem wat meer roetuitstoot tot gevolg heeft een nadelige invloed op de deeltjestest. Voorbeelden hiervan zijn:
- Vervuilde injectoren (geen optimale injectie = geen optimale verbranding)
- Vervuilde inlaatkleppen (minder zuurstof = geen optimale verbranding)
Tip! Geen optimale verbranding is te merken o.a. te merken aan; minder vermogen, hoger brandstofverbruik en startproblemen. Olieverbruik is uiteraard herkenbaar omdat je geregeld olie moet bijvullen, maar ook zichtbaar door de uitstoot van blauwe uitlaatrook.
Wat kan je zelf doen om door de keuring te komen?
Om te beginnen is de nieuwe roettest voor de keuring nog niet geheel onomstreden. Er is veel kritiek vanwege wisselende resultaten op dezelfde auto. Echter, aan de hand van deze blog zijn veel van deze wisselende resultaten hopelijk beter te verklaren. Met deze informatie kan je ook “optimale omstandigheden” creëren om de kans te verhogen om door de keuring te komen. We hebben een aantal tips op een rijtje gezet.
Tip 1: Auto +- 20 minuten stationair laten draaien
Zoals eerder vermeld in de blog kan met name bij nieuwere motoren de EGR-klep nog openstaan op het moment dat je de auto net start. Uitlaatgassen helpen hierbij namelijk met het opwarmen van de motor.
Door de auto voor de keuring eerst 20 minuten stationair te laten draaien zal de EGR-klep over het algemeen vanzelf dichtgaan, omdat de motor inmiddels op temperatuur is. Dit kan een aanzienlijke verbetering opleveren voor de testresultaten.
Tip 2: Roetfilter niet laten regenereren
Het klinkt gek voor een “nieuwe roetmeting”, maar het is echt waar. Hoe vervuilder het roetfilter, hoe beter de resultaten voor de deeltjestest. Op het moment dat een roetfilter licht beschadigd is, zal je hier minder negatieve gevolgen van ondervinden indien het roetfilter goed vol zit met roet.
Advies hierin is dan ook om ervoor te zorgen dat het roetfilter niet gaat regenereren kort voordat je naar de keuring moet.
Voor de algehele prestaties van de auto (los van de deeltjestest) is het overigens wel aan te raden het roetfilter te reinigen. Daar lees je meer over in deze blog. Handig voor ná de keuring!
Tip 3: Reinig de injectoren
Vervuilde injectoren kunnen dus de oorzaak zijn van een te hoge deeltjesmeting. Wanneer een injector vervuild is zal dit ervoor zorgen dat de verhouding zuurstof/brandstof niet optimaal is in de verbrandingskamer, met roetvorming tot gevolg.
Om dit uit te sluiten is het raadzaam om de injectoren te reinigen met een additief. De Lindemann Smokeless is hier een voorbeeld van.
We raden in dit geval aan het product gewoon op een volle tank toe te voegen. Bij voorkeur voor het tanken zodat het goed mengt met de brandstof. Na het leegrijden van een halve tank moeten de injectoren doorgaans wel gereinigd zijn met dit product.
Met de Lindemann Smokeless maximaliseer je de kans op door de roetkeuring te komen!
Geverifieerde KlantNa het toedienen van dit dieseladditief smokeless lijkt het er inderdaad op dat de uitstoot is vermindert. Uit de uitlaat (b)lijkt er bij stevig(er) dooraccelleren bij een (diesel)motor die zijn juiste bedrijfstemperatuur bereikt heeft i.d.d. sprake te zijn van een sterk gereduceerde-/ verminderde rook- en roetuitstoot. Het produkt voldoet aldus aan de verwachtingen die ik er voorafgaand aan het gebruik(en) er van zou hebben.
Geverifieerde KlantLindemann Smokeless moet ik nog uitproberen maar dit product lijkt, op advies van DPP, een goede oplossing voor te hoge uitstoot van roetdeeltjes.